Zelf-empathie, de eerste stap naar zelfcompassie
Ooit het woord ‘zelfcompassie’ tegengekomen? Wat roept dit woord bij je op? Jaren geleden zou ik hebben gezegd: “Het woord zelfcompassie geeft mij een gevoel van zwakte of medelijden, alsof ik dan toegeef aan mijn zwakkere ik.” Maar nu met alle wetenschappelijke informatie uit de positieve psychologie, de wijsheden uit de oosterse filosofie en mijn persoonlijke ervaringen blijkt niets minder waar: zelfcompassie blijkt juist dé manier om me te kunnen ontdoen van alles wat ik niet bent. Hiermee veranker ik mezelf in mijn kracht en creëer ik persoonlijke VRIJHEID❤️! Maar wanneer spreek je van zelfcompassie en nog belangrijker: wat betekent zelfcompassie in de praktijk? Ik behandel deze vraag in drie verschillende stappen (en blogs). Hier de eerste stap naar zelfcompassie: zelf-empathie.
Is zelfcompassie een zwakte of zelfmedelijden?
Dat zelfcompassie verward wordt met zwakte of zelfmedelijden is niet gek. Het eerste wat je namelijk doet bij het tonen van compassie naar een ander, is het ervaren van basis empathie: “Ik voel met je mee, ik begrijp jou, omdat ik hetzelfde heb ervaren.” Je herkent jezelf in die ander en daarom kun je jezelf inleven in de situatie van de ander. Je kunt als het ware ‘levelen’ met de pijn van de ander.
Als het gaat om het ervaren van zelf-empathie, dan ‘level' je met jezelf. Je begrijpt waarom je pijn hebt en iets niet fijn voelt. Veelal wordt pijn (onterecht) gezien als een zwakte, omdat pijn niet hoort of niet uitkomt (maar ja, wanneer komt het wel uit). Daardoor wordt deze eerste stap naar zelfcompassie ten onrechte verward met zwakte.
Het risico bij zelf-empathie is wanneer je die zwakte ook gaat zien als iets dat jou overkomt (door anderen of de situatie). Dan groeit jouw gevoel van zelfmedelijden en is het gevaar dat je kunt blijven hangen in een slachtofferrol (zie onderzoek van Martin Seligman in ‘Helpnessness’, oftewel ‘hulpeloosheid'). Ook als je extreem veel empathie ervaart voor een ander (omdat die bijvoorbeeld belangrijk voor je is) en dit niet los kan laten, dan groeit er ook in jou het gevoel van medelijden voor die ander en daarmee een gevoel van hulpeloosheid. Je ‘dramatiseert’ jouw emoties en wordt overspoelt door de intensiteit (en kettingreactie) van emoties. Als dat gebeurt dan wordt zelf-empathie zelfmedelijden.
Bij zelf-compassie zeg je tegen jezelf: “Je voelt pijn. Ik begrijp dat je dit voelt. Dit is ook helemaal niet leuk. Jouw pijn mag er zijn.” Het mooie van deze interne dialoog, is dat je jouw pijn erkent en niet wegduwt of goedpraat. Deze erkenning is een belangrijke eerste stap om verder te komen (niet om in te hangen). Na deze erkenning hoef je eigenlijk niets te doen. Het is hierna vooral loslaten. Emoties laat je opkomen en weer langsgaan, net als stromend water of de wind. Vertrouw erop dat de emoties op een gegeven moment ook weer voorbij gaat. We zijn in het Westen vooral ‘doeners’, we willen ingrijpen, controleren of het (kapot)analyseren, maar dat hoeft allemaal niet. Laat je pijn er zijn en laat het vervolgens los. Simpel en effectief😌.
In onderstaande video spreekt Carl Safina (PhD in ecologie en professor in natuur en mens) over wat dieren denken en voelen. Hij legt op een begrijpelijke manier uit hoe het leven en de minds van dieren in de wereld werken en hoe vergaand hun ontwikkelingen zijn, ook als het gaat om empathie en compassie. Bij 7.40 minuten vindt je de uitleg over de drie stappen van compassie. Enjoy❤️